Монголчууд Ардчилсан намд төдийгүй ардчилалдаа итгэхээ больж байгааг орон нутгийн сонгуулийн үр дүн, иргэдийн идэвхгүй оролцоо дахин бататгаж харууллаа. Сонгуулийн идэвх буурсанд шалтгаан бий.
Беларусь улсад өрнөж байгаа ардчилал, эрх чөлөөний төлөөх тэмцлийн талаар бичсэн нийтлэл маань олон хүнд хүрсэн байна. Цөөнгүй уншигч Монгол Улс ардчилалд шилжсэн нь алдаа байсан гэсэн утгатай сэтгэгдэл үлдээжээ. Ингэж бухимдах үндэслэл ч бий.
Ардчилал, ялангуяа либерал ардчилалд итгэх итгэл зөвхөн Монголд биш, дэлхийн олон улсад суларч байгаа. Сүүлийн 30 гаруй жил дэлхий даяараа нэмэгдсэн тэгш бус байдал, баян хоосны ялгаа ийм эргэлзээг бий болгож байна. “Credit Suisse”-ын гаргасан 2019 оны Дэлхийн хөрөнгийн тайлангаас үзэхэд, дэлхийн хүн амын хамгийн баян 1 хувь дэлхийн нийт хөрөнгийн 44 хувийг эзэмшиж байна. Монголд ч баян хоосны ялгаа илт нэмэгдэж байгаа.
Хувьчлал, чөлөөт худалдаа, чөлөөт зах зээлийг дагаад дэлхийн олон улсад цөөн хэдэн олигарх бий болж, нөгөө талд нь ажилгүйдэл, ядуурлын асуудал шийдэгдэхгүй байсаар байгаа нь хүмүүс бухимдахад хүргэж байна. Үүнийг дагаад ардчилал болон либерализмыг шүүмжлэх хүмүүс ч олшрох болсон. Ийм үед бид өөрсдийн эрх чөлөө, ардчиллын үнэ цэнийн талаар илүү их ярилцаж, гол нь ардчилал, либерализм, мөн неолиберализм нь нэг ойлголт биш гэдгийг ялгаж салгаж харах нь хамгийн чухал болов уу.
Энэ талаар Стэнфордын их сургуулийн алдарт профессор Фрэнсис Фукуяма Liberalism and Its Discontents буюу “Либерализм, түүнийг даган бий болсон бухимдал” нэртэй нийтлэл бичжээ. Тэрбээр Орос, Хятад мэтийн авторитар улс ардчиллыг голчлон сорьдог байсныг дурдаад, харин одоо либерал ардчилсан улсууд дотроосоо ардчилсан сонгуулиар сонгогдож гарч ирсэн популистууд хамгийн том сорилт болж байгааг онцолсон байна. Гэхдээ энэ бүхнийг ойлгохын тулд бид либерализмын түүх, түүний үүсэл ба хувьслыг судлах хэрэгтэй аж. Фрэнсис Фукуямагийн энэ нийтлэлээс зарим хэсгийг нь хөрвүүлэн тэмдэглэж авснаа хүргэе:
Либерализм үнэндээ юу байв? Классик либерализмыг олон янз байдлыг зүй зохистой засаглах инстүүцийн шийдэл гэж ойлгох нь зүгээр. Энгийнээр хэлбэл, энэ нь олон ургалч нийгэмд олон янз байдлыг энх тайван арга замаар удирдах систем юм. XVII, XVIII зуунд дэгдсэн шашны шинэчлэлийн эсрэг дайн 150 жил үргэлжлэхдээ баруун Европын хүн амын нэлээд хэсгийг хүйс тэмтэрсэн. Хариуд нь шашны тэмцэл, мөргөлдөөнийг шийдвэрлэх арга зам болон либерализм мэндэлсэн түүхтэй.
Либерализм нь хүн бүр хуулийн өмнө ижил тэгш эрхтэй байх үзэл юм. Тиймээс ч либерал үзэлтнүүд зөвхөн өөрийн эрхийн талаар биш, өөрөөсөө өөр бүлэг хүмүүсийн, бусдын эрхийг хүндэтгэх, хамгаалахад анхаардаг.
Либерализм гэдэг бол хүн бүрд ижил тэгш байх эрхэм чанарыг хүлээн зөвшөөрч, хүн бүрийн үг хэлэх, эвлэлдэн нэгдэх, итгэл үнэмшилтэй байх, мөн улстөрийн төлөөллөө сонгох, сонгогдох эрхийг баталгаажуулан хангах тухай ойлголт.
Либерализм нь мөн хүний хөрөнгө эзэмших эрхийг баталгаажуулдаг. Энэ нь ч Их Британи, Герман, АНУ зэрэг улсын эдийн засгийн хөгжил цэцэглэлийн үндэс суурь болж байв.
Либерализм ардчилалтай холбоотой боловч энэ нь нэг зүйл гэсэн үг биш. Либерал боловч ардчилсан биш тогтолцоо байдгийн жишээ гэж XIX зууны Герман, XX зууны Сингапур, Хонконг зэргийг харж болно. Мөн либерал биш ардчилсан улсуудын жишээ ч бий болохыг нэг хэсэг бүлэг хүмүүсийг бусдаас илүү тавьж байгаа Унгарын Виктор Орбан, Энэтхэгийн Нарендра Моди зэрэг удирдагч харуулж байна.
XVII, XVIII зуунд шашны мөргөлдөөний шийдэл болон мэндэлсэн либерализм нь дэлхийн нэг, хоёрдугаар дайны үеэр национализмын мөргөлдөөний шийдэл болон дахин төрсөн.
1945 онд Герман, Итали, Японыг ялснаар либерализм дэлхийн идеологи болон хөгжих зам засагдсан. 1950-1970-аад он хөгжингүй орнуудын либерал ардчиллын оргил үе байв.
Либерализм нь өргөн утгаараа амжилттай идеологи байсан бөгөөд орчин үеийн дэлхий дээрх энх тайван байдал, хөгжил цэцэглэлийн ихэнхийг бий болгосон. Гэхдээ сайнаас гадна саар үр дагавар ч бий.
Эдийн засгийн либерализм нь “неолиберализм” руу хувьсан өөрчлөгдсөн. Неолиберализм гэдэг нь Фридрик Хаек, Милтон Фридман, Жорж Стиглер, Гэри Бэкер зэрэг эдийн засагчдын онолыг доромж утгаар нэрлэх тодорхойлолт болчихоод байна. Тэдний онол зах зээл өөрөө өөрийгөө зохицуулах учраас эдийн засаг дахь төрийн оролцоог бууруулах тухай байв. Энэ дагуу авч хэрэгжүүлсэн бодлогын зөвлөгөөний ихэнх нь, ялангуяа эдийн засгийн өсөлт сул, инфляц өндөр, эдийн засаг дахь зохицуулалт хэт их, мөн төрийн өмчийн үр ашиггүй байдал газар авсан 1970-аад оны үед үр ашгаа өгсөн.
Гэвч чөлөөт зах зээлийн энэхүү бодлого нь хэт туйлширч, төрийн оролцоог эрүүл ухаанаар бус, зарчмын хувьд шууд эсэргүүцдэг, чөлөөт зах зээлийг хэт шүтдэг болж хувирсан.
Зохицуулалт байхгүй болсноос, чөлөөт өрсөлдөөн бий болсноос үүдэн онгоцны нислэгийн тийзний үнэ хямдарч, ачаа тээврийн өртөг буурсан зэрэг үр дагавар бий болсон. Гэхдээ, тухайлбал, санхүүгийн зах зээлд зохицуулалт хэт суларснаас болж 2008 оны хямрал нүүрлэсэн билээ. Хувьчлал, чөлөөт худалдаа нь нэг хэсэг хүмүүсийг хэт баяжиж, нөгөө хэсэг хүмүүс хохирч үлдэхэд хүргэсэн. Үр дүнд нь тэгш бус байдал үлэмж хэмжээгээр нэмэгдээд байна.
Маш олон оронд цөөн тооны олигархууд бий болж, эдийн засгийн нөөц боломжоо лоббичдоор дамжуулан, мөн хэвлэл мэдээллийг худалдан авах замаар улс төрийн эрх мэдэл рүү хөрвүүлж байгаа нь харагдаж байна.
Энэ бүхэн популист хариу үйлдлийн замыг зассаныг ялангуяа 2016 оны Их Британийн “Brexit”, мөн АНУ-ын Доналд Трампыг ерөнхийлөгчөөр сонгосон сонгууль илт харуулсан.
Өнөөдөр либерал нийгэм нь нийгэм, эдийн засгийн ямар бодлогыг дагах вэ гэдэг нээлттэй асуулт болоод байна.
1980-аад онд либерализм неолиберализм руу хувьсан өөрчлөгдсөн нь улс төрийн төвийг сахих лидерүүдэд ногдох бодлогын орон зайг багасгаж, тэгш бус байдал асар ихээр нэмэгдэхэд нөлөөлсөн. Энэ нь баруун, зүүний популизмыг гал дээр тос нэмэхтэй адил өдөөж ирлээ.
Классик либерализм нь нэг талаас хөрөнгийн эрх, зах зээлийн эдийн засгийг хамгаалдаг боловч нөгөө талдаа ард иргэдийн нийгмийн хамгааллыг давхар баталгаажуулах хүчтэй төртэй байхад зохицох боломжтой. Либерализм ардчилалтай холбоотой байж, мөн либерал эдийн засгийн бодлого нь ардчилсан тэгш байдал болон улс төрийн тогтвортой байдлын шинж чанарыг агуулж байх хэрэгтэй хэмээн Фрэнсис Фукуяма бичжээ.
Түүний нийтлэлийг миний тэмдэглэлээс илүүтэй бүрэн эхээр нь уншихыг зөвлөж байна.
guaranteed accounts account trading platform
account trading buy pre-made account
account sale accounts for sale
account acquisition account buying service
Buy Account Profitable Account Sales
Account Buying Service Account Buying Service
Profitable Account Sales Buy and Sell Accounts
Account Trading Service Account exchange
Find Accounts for Sale Account Acquisition
Online Account Store Ready-Made Accounts for Sale
Account Selling Platform Account marketplace
Account Purchase Account Trading
Account Selling Service Account trading platform
Profitable Account Sales https://buyverifiedaccounts001.com/
Your article helped me a lot, is there any more related content? Thanks!
перепродажа аккаунтов покупка аккаунтов
перепродажа аккаунтов магазин аккаунтов
площадка для продажи аккаунтов маркетплейс аккаунтов соцсетей
продажа аккаунтов соцсетей магазин аккаунтов
маркетплейс аккаунтов соцсетей https://magazin-akkauntov-online.ru/
аккаунты с балансом https://birzha-akkauntov-online.ru
купить аккаунт маркетплейс аккаунтов
Good https://is.gd/N1ikS2
магазин аккаунтов купить аккаунт
маркетплейс аккаунтов соцсетей продать аккаунт
аккаунты с балансом платформа для покупки аккаунтов
перепродажа аккаунтов аккаунт для рекламы
гарантия при продаже аккаунтов услуги по продаже аккаунтов
Awesome https://is.gd/N1ikS2
маркетплейс аккаунтов купить аккаунт
cmfac0
Good https://lc.cx/xjXBQT
yxnv5o
Your article helped me a lot, is there any more related content? Thanks!
Can you be more specific about the content of your article? After reading it, I still have some doubts. Hope you can help me.
Very good https://is.gd/tpjNyL
Thank you for your sharing. I am worried that I lack creative ideas. It is your article that makes me full of hope. Thank you. But, I have a question, can you help me?
91udls
Thank you for your sharing. I am worried that I lack creative ideas. It is your article that makes me full of hope. Thank you. But, I have a question, can you help me?
Thanks for sharing. I read many of your blog posts, cool, your blog is very good.
3e6dpr
I don’t think the title of your article matches the content lol. Just kidding, mainly because I had some doubts after reading the article.
Your point of view caught my eye and was very interesting. Thanks. I have a question for you.
z9p5b2
Your point of view caught my eye and was very interesting. Thanks. I have a question for you.
Thank you for your sharing. I am worried that I lack creative ideas. It is your article that makes me full of hope. Thank you. But, I have a question, can you help me?
Your point of view caught my eye and was very interesting. Thanks. I have a question for you.
I don’t think the title of your article matches the content lol. Just kidding, mainly because I had some doubts after reading the article.
Can you be more specific about the content of your article? After reading it, I still have some doubts. Hope you can help me.
https://ua.tribuna.com/casino/blogs/3127357-promokod-kazino-bez-depozita/ Промокод казино без депозита
Can you be more specific about the content of your article? After reading it, I still have some doubts. Hope you can help me.
Have you ever considered publishing an e-book or guest authoring on other websites? I have a blog based upon on the same subjects you discuss and would love to have you share some stories/information. I know my subscribers would enjoy your work. If you’re even remotely interested, feel free to shoot me an email.
Can you be more specific about the content of your article? After reading it, I still have some doubts. Hope you can help me. https://accounts.binance.com/ka-GE/register?ref=RQUR4BEO
Ищите в гугле
Your article helped me a lot, is there any more related content? Thanks! https://accounts.binance.com/ru-UA/register?ref=OMM3XK51
I don’t think the title of your article matches the content lol. Just kidding, mainly because I had some doubts after reading the article. https://www.binance.com/en/register?ref=JHQQKNKN
Гама Казино Скачать на Андроид https://bit.ly/m/1xBET
1xBet (1хБет) Промокод на сегодня при регистрации, официальный слоты, top, xyz, casino, 1xbet ru, вход, slot, top, zerkalo. https://t.me/codepromo1xbet2025
BWER empowers businesses in Iraq with cutting-edge weighbridge systems, ensuring accurate load management, enhanced safety, and compliance with industry standards.
Your point of view caught my eye and was very interesting. Thanks. I have a question for you.
Kent casino Скачать на Андроид. https://www.pgyer.com/apk/apk/com.kent.c115546
Can you be more specific about the content of your article? After reading it, I still have some doubts. Hope you can help me.
Thank you for your sharing. I am worried that I lack creative ideas. It is your article that makes me full of hope. Thank you. But, I have a question, can you help me?
Keep up the fantastic work! Kalorifer Sobası odun, kömür, pelet gibi yakıtlarla çalışan ve ısıtma işlevi gören bir soba türüdür. Kalorifer Sobası içindeki yakıtın yanmasıyla oluşan ısıyı doğrudan çevresine yayar ve aynı zamanda suyun ısınmasını sağlar.
Your article helped me a lot, is there any more related content? Thanks! https://www.binance.com/bn/register?ref=UM6SMJM3
Thank you for your sharing. I am worried that I lack creative ideas. It is your article that makes me full of hope. Thank you. But, I have a question, can you help me?
Great article! I really appreciate the clear and detailed insights you’ve provided on this topic. It’s always refreshing to read content that breaks things down so well, making it easy for readers to grasp even complex ideas. I also found the practical tips you’ve shared to be very helpful. Looking forward to more informative posts like this! Keep up the good work!
Your passion for your subject matter shines through in every post. It’s clear that you genuinely care about sharing knowledge and making a positive impact on your readers. Kudos to you!